རྐང་ཚ་རྫོང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཞི་པ་རྒྱལ་ཁའི་ངང་འཚོགས།
རྩོམ་སྒྲིག་པ། ཚེ་གཟུངས་སྐྱིད། ཡོང་ཁུངས། རྐང་ཚ་རྫོང་མི་རིགས་སྐད་ཡིག་ལས་དོན་ལྟེ་གནས། བཤེར་འབེབས། ཚེ་བརྟན་བཀྲ་ཤིས།
ཟླ8པའི་ཚེས25ཉིན་རྐང་ཚ་རྫོང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཞི་པ་རྫོང་གྲོས་ཚོགས་ལྟེ་གནས་སུ་རྒྱལ་ཁའི་ངང་འཚོགས།རྔམ་བརྗིད་ལྡན་པའི་རྒྱལ་གླུའི་དབྱངས་རྟའི་ཁྲོད་ཚོགས་ཆེན་མགོ་ཚུགས་དང་།མཚོ་བྱང་ཁུལ་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་ཀྲང་ཡུས་རུང་ཚོགས་འདུར་ཞུགས་ནས་མཛུབ་སྟོན་བྱས་པ་མ་ཟད་ཤིས་ཚིག་ཕུལ།རྫོང་ཨུའི་ཧྲུའུ་ཅི་ལི་ཝུན་ལིན་གྱི་མངགས་བཅོལ་ལྟར་རྫོང་ཨུའི་ཧྲུའུ་ཅི་གཞོན་པའམ་སྲིད་ཁྲིམས་ཨུ་ལྷན་གྱི་ཧྲུའུ་ཅི་སྐལ་བཟང་ཚོགས་འདུར་ཞུགས་པ་དང་གསུང་བཤད་གནང་། རྫོང་ཨུའི་རྒྱུན་ཨུ་དྲིལ་བསྒྲགས་པུའུ་པུའུ་ཀྲང་སྐལ་བཟང་སྒྲོལ་མས་འགོ་ཚུགས་མཛད་སྒོར་གཙོ་སྐྱོང་གནང་།རྫོང་གི་མགོ་ཁྲིད་ཝུན་ཞོན་དང་།ཁྲེན་ཡུང་ཕིན།ལུའུ་པའོ་ཞའོ་བཅས་ཚོགས་འདུར་ཞུགས།
ཀྲང་ཡུས་རུང་གིས་ཤིས་ཚིག་ཕུལ་སྐབས་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་རྐང་ཚའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་བྱ་གཞག་ལ་གྲུབ་འབྲས་གཡུར་དུ་ཟ་བ་ཐོན་ཡོད་པ་དང་།རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལས་སྒྲུབ་པས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཡང་དག་པའི་ཁ་ཕྱོགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ནས་མི་དམངས་ལ་གཞི་ཚུགས་པ་དང་དོན་དངོས་ལ་དམིགས་ཏེ། དུས་རབས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་ཐེག་པ་དང་ས་ཁོངས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་པའི་ཕུལ་བྱུང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་བརྩམས་ཆོས་འབོར་ཆེན་གསར་རྩོམ་བྱས་པ་དང་།རྐང་ཚའི་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་ཡོན་དང་དཔལ་འབྱོར་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཕུལ་བྱུང་གྲུབ་འབྲས་གསོན་ཉམས་དོད་པོ་མངོན་ཡོད། རང་རེའི་རྫོང་གི་རྒྱ་ཆེའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལས་སྒྲུབ་པས་མུ་མཐུད་དུ་དཔའ་ངར་ཆེན་པོས་འགན་འཁྲི་ཕྲག་ཏུ་ལེན་པ་དང་།དྲང་བདེན་བརྩི་སྲུང་དང་གསར་གཏོད་བྱ་རྒྱུ། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཕུགས་བསམ་བརྟན་སྲུང་བཅས་བྱས་ཏེ།རྐང་ཚའི་རིག་གནས་སྔོག་འདོན་གཏིང་ཟབ་བཏང་ནས་རྐང་ཚའི་རྣམ་པ་གསལ་བོར་མངོན་པ་དང་མི་དམངས་ཀྱི་བསམ་པའི་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བའི་བརྩམས་ཆོས་སྤུས་ལེགས་དེ་བས་མང་བ་གསར་རྩོམ་བྱ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་ཅེས་གསུངས།
སྐལ་བཟང་གིས་རྫོང་གི“ཚན་ཁག་ཆེན་པོ་བཞིའི”ཚབ་བྱས་ནས་ཚོགས་ཆེན་ལ་ལྷག་སེམས་འཁོལ་བའི་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུས་པ་དང་རྐང་ཚའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་བྱ་གཞག་ལ་སེམས་ཁུར་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་གྱི་ཞིང་ཆེན་དང་ཁུལ་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ལ་སྙིང་ཐག་པ་ནས་བཀའ་དྲིན་ཞུས།རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལས་སྒྲུབ་པར་བྱམས་བརྩེའི་འཚམས་འདྲི་ཡང་གནང་།ཁོང་གིས་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལས་སྒྲུབ་པས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་བསམ་བློའི་དར་ཆ་མཐོན་པོར་བསྒྲེངས་ཏེ།ཏང་གི་རིག་རྩལ་གྱི་ཁ་ཕྱོགས་རང་རྟོགས་སྒོས་ལག་བསྟར་དང་རིག་རྩལ་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་རང་བྱུང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་མཛེས་སྡུག་གསོན་ཉམས་ལྡན་པ་མཚོན་པར་བྱས་ཏེ་ཧུར་བརྩོན་ཆེན་པོས་ཀྲུང་གོ་རྣམ་པའི་དེང་རབས་ཅན་གྱི་རྐང་ཚའི་ལག་ལེན་གྱི་ལེའུ་གསར་པ་རྩོམ་དགོས་ཞེས་ནན་གྱིས་བསྟན།
ཚོགས་འདུའི་བསྟན་དོན།རྫོང་གི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་གསུམ་པ་ནས་བཟུང་རྫོང་རིག་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་སྣེ་ཁྲིད་དུ་འཛིན་རྒྱུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་དང་།“མི་དམངས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ”བའི་བྱ་བའི་ཁ་ཕྱོགས་དམ་འཛིན་བྱས་ཏེ།“མེ་ཏོག་མཉམ་བཞད་དང་། མཁས་བརྒྱ་འགྲན་གླེང”གི་བྱ་བའི་ཁ་ཕྱོགས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ། ཧུར་ཐག་གིས་ཏང་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཁས་ཅན་དང་འབྲེལ་འདྲིས་བྱེད་པའི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པ་དང་། རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལས་སྒྲུབ་པའི་ཐོག་མའི་བསམ་འདུན་མ་བརྗེད་པར་གཞི་རིམ་དུ་རྐང་ཚུགས་ནས་དཀའ་སྤྱད་འབད་བརྩོན་བྱས་ཏེ། རང་རེའི་རྫོང་གི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་རིག་རྩལ་འཕེལ་རྒྱས་དང་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་ལས་དོན་འབོར་ཆེན་བསྒྲུབས་ནས་གྲུབ་འབྲས་མངོན་གསལ་ཐོབ་པ་དང་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ཉམས་མྱོང་གསོག་འཇོག་བྱས་ཡོད།
ཚོགས་འདུས་ནན་གྱིས་བསྟན་དོན།རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཆེའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལས་སྒྲུབ་པས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་རིག་གནས་བསམ་བློར་སློབ་སྦྱོང་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཏེ།“མཚོ་བྱང་གི་ལྔ”འཛུགས་སྐྲུན་དང་རྫོང་ཨུའི“1136”བྱ་བའི་རིག་ལམ་ལ་དམ་པོར་དམིགས་པ་དང་།རང་འགུལ་སྒོས་དུས་རབས་ཀྱི་འབོད་སྐུལ་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་བསྟུན་ནས་མི་དམངས་ཀྱི་ཧུར་བརྩོན་ཡར་རྒྱས་ལ་སྣེ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་རིག་གནས་འགན་འཁྲི་དང་དུ་ལེན་དགོས།དར་ཆ་མཐོན་པོར་བསྒྲེངས་ནས་དུས་རབས་ཀྱི་དབྱངས་རྟ་གདངས་སུ་གྱེར་དགོས།སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དཀྱིལ་སྙིང་རིན་ཐང་ལྟ་བ་དར་སྤེལ་དང་ཀྲུང་ཧྭའི་ཕུལ་བྱུང་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་དང་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྔོན་ཐོན་རིག་གནས་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཁ་ཕྱོགས་གཙོ་བོར་བརྩིས་ཏེ།ཏང་དང་མེས་རྒྱལ་དང་།མི་དམངས་ལ་བསྟོད་བསྔགས་བྱ་རྒྱུ།དུས་རབས་གསར་པའི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་ལ་བསྟོད་བསྔགས་བྱེད་པའི་ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་བརྩམས་ཆོས་ཁག་གཅིག་བཏོན་ཡོད།རྨང་གཞི་སྲ་བརྟན་དུ་བཏང་ནས་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་གསོན་པོ་མངོན་པར་བྱེད་པ་དང་།སྙན་གྲགས་ཅན་གྱི་དཔེ་སྟོན་དང་སྣེ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཏེ།གཞོན་དར་གྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་རྐང་འཛིན་དང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ཚོགས་པ་གསར་པ་ཤེས་རྟོགས་དང་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་།ཐབས་ལམ་རྒྱ་བསྐྱེད་ནས“ནུབ་མཚོའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ”དང“མཚོ་སྔོན་པོ་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ”གྱི་དྲ་ཐོག་སྟེགས་བུ་གསར་གཏོད་དང་ལེགས་པོར་གཉེར་བ་དང་།མཛའ་གྲོགས་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་དང་ཞིང་ཆེན་ཕྱི་ནང་ས་ཁུལ་དང་མཉམ་སྒྲུབ་སྤེལ་རེས་གཏིང་ཟབ་ཏུ་བཏང་སྟེ།རང་ས་གནས་ཀྱི་རིག་གནས“ཕྱི་རོལ་དུ་སྤེལ་བའི”རྐང་ཚ་རིག་གནས་ཀྱིས་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པར་བྱེད་དགོས།
ཚོགས་ཆེན་ཐོག་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་སྐབས་གསུམ་པའི་ཀྲུའུ་ཞིས་ཕུལ་བའི《རྐང་ཚ་རྫོང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྐབས་གསུམ་པའི་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ལས་དོན་སྙན་ཞུ》ལ་གྲོས་ཞིབ་བྱས་ཏེ་གྲོས་འཆམ་བྱུང་། རྫོང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྐབས་གསར་པའི་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་མཐུན་ཚོགས་ཁག་གི་མགོ་ཁྲིད་ཚན་ཁག་འདེམས་བསྐོ་བྱས། གསར་དུ་བདམས་པའི་ཀྲུའུ་ཞི་ལུའུ་ཧའེ་པོས་གཏམ་བཤད་གནང་བ་དང་སྐབས་གསར་པའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་རྒྱང་ལྟ་བྱས།
ཚོགས་འདུའི་ཐོག་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་འཐབ་ཕྱོགས་ཀྱིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཏང་དང་གཅིག་སེམས་གཅིག་མཐུན་དང་།མི་དམངས་དང་ཁ་ཕྱོགས་གཅིག་མཐུན་མཉམ་སྐྱོད་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་དུས་རབས་ཀྱི་འཕར་རྩ་དམ་པོར་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་དང་། ཞིང་ཆེན་ཨུ་ལྷན“རིག་གནས་ལྔ”གསོ་སྐྱོང་དར་སྤེལ་བྱེད་པའི་བྱ་བའི་བླང་བྱར་དམིགས་ཏེ་སྤུས་ལེགས་གསར་རྩོམ་གཙིགས་འཛིན་དང་།འཇོན་མི་གསོ་སྐྱོང་གཞི་རྩར་འཛིན་པ།སྒར་གཞི་འཛུགས་སྐྱོང་འདེགས་སྐྱོར་དུ་བྱས་ཏེ།རྐང་ཚའི་གཏམ་རྒྱུད་ཡག་པོ་སྨྲས་ནས་ཧུར་ཐག་གིས་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་བྱ་གཞག་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ།སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་དེང་རབས་ཅན་རྒྱལ་ཁབ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་རྐང་ཚའི་ལེའུ་འབད་བརྩོན་ཆེན་པོས་འབྲི་ཆེད་རིག་རྩལ་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཕུལ་ནས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་བསྐྱར་དར་རླབས་ཆེན་གྱི་ཀྲུང་གོའི་ཕུགས་འདུན་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པར་རྐང་ཚའི་སྙིང་སྟོབས་གཅིག་སྒྲིལ་བྱ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་།
ཚོགས་ཆེན་འཚོག་སྐབས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་དང་།ལེའོ་ཁྲེང་གྲོང་ཁྱེར་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས།མཚོ་བྱང་ཁུལ་་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས།མཚོ་སྔོན་དགེ་འོས་སློབ་ཆེན་ཐན་ཧྥུང་རྩོམ་རིག་ཚོགས་པ།འཇུ་ལག་རྫོང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས།མདོ་ལ་རྫོང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས།མདའ་བཞི་རྫོང་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས་སོགས་ཕྱོགས་མང་པོ་ནས་རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་བའི་ཤིས་ཚིག་ཕུལ།